tncydrk@hotmail.com
Bu sayfanın yapımında emeği geçen Tarih Öğretmeni Tuncay Durak'a teşekkürler.
BÜYÜK BERK KÖYÜ’NÜN TARİHİ
‘Berk’ sözcüğü, kelime itibariyle ‘şimşek’ anlamına gelir. İslam inancına göre, Hz. Muhammed'in Mirac'a çıkarken bindiği araç olan Burak ismi yine Arapça kelime olan Berk kelimesinden türetilmiştir.
Köyün isminin neden ‘Berk’ olduğu konusunda Rehber Ansiklopedisindeki ‘ Bolu’nun köyleri, Türk boylarının isimlerini taşır, Kayı, Dodurga, Salur, Karken, Yenice, Çatak, Berk…Türk boylarının isimleridir.’ ibaresi Berk’in bir Türk boyunun adı olduğunu gösterir ki, köyümüzün ismi Arapça değil Türkçe kökenli olması daha büyük bir ihtimaldir.
Türklerin Bolu’ya yerleşmeleri 11. yüzyılın sonlarında gerçekleştiğine göre tahminimce Büyük Berk Köyü de yaklaşık 900 yıllık bir tarihi geçmişe sahiptir.
1530 yılına ait Osmanlı kayıtlarında köy bugünkü ismiyle açıkça zikredilmiştir. O yıla ait kayıtta 33 hanesi olduğu ve 1833 akçe hasıl’ı olduğu belirtilmiştir.
O dönemde modern bir nüfus sayımı yapılmadığı için köyün nüfusu hakkında net bilgi elde etmek imkansızdır. Fakat 33 hanesi olduğuna göre ortalama 100 kişiye yakın bir nüfusu olduğu tahmin edilebilir. Burada önemli olan nokta şudur, 1530 yılında 33 hanesi olan bir köy muhakkak ki çok daha önceleri kurulmuş olmalıdır. Ayrıca yaklaşık 500 yıl önce de ‘Berk Köyü’ olarak anılması, köyümüzün ne kadar köklü ve eski bir yerleşim yeri olduğunun açık kanıtıdır.
Bunun dışında 1944 Gerede Depreminde zarar gören yerlerden biri olan köyümüzde 11-12 kişinin de depremde hayatını kaybettiği de bilinmektedir.
Büyük Berk Köyü’nün 1954’ten beri göreve getirilmiş muhtarların ve görev tarihlerinin listesi şu şekildedir.
YIL MUHTAR
1954 NİYAZİ ÇİFTÇİ
1958 SALİH ORHAN
1958 SALİH ORHAN
1960 YUNİS NADİ PEKCAN
1962 MUHİTTİN TERZİ
1963 MEHMET YILMAZ
1963 HAYRETTİN ORHAN
1967 FEVZİ ÖZER
1968 FEVZİ ÖZER
1973 NECATİ ÖZMEN
1977 FEVZİ ÖZER
1984 HAYRETTİN ORHAN
1989 LÜTFİ ALTUNDAL
1993 MUSTAFA UYGUR
1994 MUZAFFER YILMAZ
1999 LÜTFİ ALTUNDAL
2004 HAYRETTİN DURAK
2009 HAYRETTİN DURAK
2015 HÜSEYİN KONUK
2020 HÜSEYİN KONUK
Belirtmekte fayda gördüğüm bir husus var ki, Büyük Berk Köyü tarihi ile ilgili araştırma yapığım 2002 yılında, 12 Kasım 1999 tarihinde yaşanan deprem felaketinden dolayı Bolu Valiliği ve İl Nüfus Müdürlüğü’nün bulunduğu binanın zarar görmesi üzerine taşınması sırasında arşiv belgelerinin bir depoda toplanması, tarihi belgelere ulaşmamı engellemiştir. Bolu İl Halk Kütüphanesinin de aynı sebepten onarımda olması kurumun işleyişini geçici olarak durdurmuştur. Bu yüzden tarihi belgelere yüzeysel olarak değinmek zorunda kaldım. Buna rağmen, Büyük Berk Köyü’nün tarihi dışındaki özelliklerini ayrıntısıyla ele almaya çalıştım.
Çalışmanın sonuna Büyük Önder, Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Bolu’yu ziyaretini anlatmayı da uygun gördüm.
Umarım bir gün daha ayrıntılı bir araştırma yapma fırsatı bulabilirim. Benden sonraki tarihçilere yön vermesi dileğiyle bu çalışmayı bilginize sunuyorum.
Tarih Öğretmeni: Tuncay DURAK
MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN BOLU’YU ZİYARETİ
1923 yılından beri Bolu’ya her fırsatta davet edilen Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Bolu’yu şereflendirmesi 1934 yılına kadar gerçekleştirilememiştir. Nihayet Mebus ( Milletvekili) Cevat Abbas Bey’in Mustafa Kemal Atatürk’ün Bolu’ya geleceğini duyurması üzerine hazırlıklar başlamış, ikamet edeceği yer olarak Halkevi tespit edilmiştir.
Cevat Abbas Bey, hazırlıkları yerinde görmek üzere 15 Temmuz 1934’te Bolu’ya gelmiştir. Boluluların Reis’i Cumhura yakışır bir karşılama hazırlığı içinde olduğunu gören Cevap Abbas Bey, Gazi Paşa’nın gösterişini sevmediğini ve bundan uzak kalınmasını istediğini, O’nun ‘’Ben saltanat heveslisi değilim, halktan biriyim, Cumhuriyet adamı olarak karşılanmak isterim’ sözleriyle hatırlatmıştır.
17 Temmuz 1934’te Bolu il sınırında Gerede’de muhteşem bir karşılama yapıldı. Arkot Dağının Ramazan Dede Tepesine çıkarıldı. Buradan tüm Gerede Ovası harika bir manzara eşliğinde seyredildi. Mustafa Kemal Paşa burayı çok beğenmiş olacak ki ‘Esentepe’ adını verdi.
Aynı gün öğleden sonra Bolu’ya varıldı. Burada Vali Ali Rıza Üner, Belediye Başkanı Resad Aker, Askeri birlik komutanı, subaylar, askerler, mülki erkan, Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü karşıladı. Cumhurbaşkanı, halkı selamladıktan sonra Fırka’ya ( Cumhuriyet Halk Fırkasının (C.H.P.), olduğu bina. Bolulular bu binaya kısaca fırka diyorlardı. Halkevi de bu binadaydı) çıkıldı. Kendisine tahsis edilen odaya çıkarken Ilıca, Karacasu tarafına baktı ve beraberindeki Recep PEKER’e ‘Bolu’yu Ankara’dan önce görmeliydim’ dedi. Gazi hazretlerinin bu sözü ‘Atatürk’ün acaba Bolu’yu başkent mi yapmayı düşünürdü’ şeklindeki yorumlamalarına sebep oldu.
Tertiplenen gecede Bolu Mutfağına ait yemekler büyük beğeni topladı. Bediz Hanımla aralarında kısa bir sohbet geçti. Paşa, sohbet sonunda Bediz Hanım’a; ‘ Seninle Türk kadınının temsilcisi olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde çalışmak isterim dedi. Böylece Bediz Morova Hanımefendi Bolu’nun ilk kadın milletvekili olarak tarihe geçti.
18 Temmuz 1934’te Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, Halkevinin hatıra defterine şu satırları yazdı:
‘ Bolu Halkevinde bir gece kaldım. Bolu’nun güzelliğinden halkın coşkun sevincinden çok mütehassıs oldum’
17 Temmuz, ATA’nın Bolu topraklarına ayak basışı, bayram günü kabul edilmiştir. Her yıl aynı tarihte resmi törenle 1934 yılının, yıldönümü kutlanmaktadır.
KAYNAKÇA:
BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ, 438 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defteri (937/1530) II. Dizin ve Tıpkı Basım, Ankara, 1994
ANA BRİTANNİCA ANSİKLOPEDİSİ, ‘Bolu’ Maddesi, C:IV, Hürriyet Ofset A.Ş., İstanbul, 1986
BOLU 1998 YILLIĞI, İl Yıllığı Komisyonu ( Komisyon Başkanı Vali Yardımcısı Sadrettin Yenidağ), Bolu Valilik Basımevi, Bolu, 1998
DARKOT Besim, ‘Bolu’ Maddesi, İslam Ansiklopedisi, C:II, Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları, Eskişehir, 1997
DEVELLİOĞLU Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara, 1999
İL TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ, BOLU, Ajans- Türk Basım ve Basın A.Ş., Ankara,2001
KONRAPA M. Zekai, Bolu Tarihi, Bolu Vilayet Matbaası, Bolu, 1964
KONUKÇU Enver, Atatürk ve Bolu, Kardelen Matbaacılık, Bolu 2001
MEYDAN LAROUSSE ANSİKLOPEDİSİ, ‘Bolu’ Maddesi, Meydan Yayınevi, C:II, İstanbul, 1969
ORHONLU Cengiz, ‘Bolu’ Maddesi, İslam Ansiklopedisi, C:VI, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1992
PARMAKSIZOĞLU İsmet, İbn’i Batuta Seyahatnamesi, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1993.
REHBER ANSİKLOPEDİSİ, ‘Bolu’ Maddesi, C:III, Türkiye Gazetesi Yayınları, İstanbul, ( Basım tarihi yok)
TÜRK ANSİKLOPEDİSİ, ‘Bolu’ Maddesi, C:VIII, Maarif Basımevi, Ankara, 1955
TÜRKİYE (1923-1973) ANSİKLOPEDİSİ, ‘Bolu’ Maddesi, C:II, Kaynak Kitaplar Yayınları, İstanbul, 1974
KENDİSİNDEN BİLGİ ALDIĞIM ŞAHISLAR
Kemal Özçelik: Bolu Mahalli İdareler İl Müdürü
Mehmet Şerabatır: Emekli Öğretmen. Bolu Medresesi Müdürü Hafız Kara Molla Mehmet Efendi’nin torunu